KENDİ AYAĞINA ÇELME TAKMAK MÜKEMMELİYETÇİLİK
1
Yaşam; hedef belirlemek ve bu hedeflere varmaya çalışmak, bazen varamamak, bazen yön değiştirmek gibi farklı ilmekleri olan bir zincirdir. Yaşamda bir amaç belirlemek onun için çaba göstermek hayatı yaşanılır kılar. Fakat amaç edinirken kendimize bazı zorunluluklar yüklemek bizi fazlasıyla yorabilir.
Günlük yaşamda sıklıkla duyabileceğimiz hatta bazen övgü anlamıyla kullanılan "mükemmelliyetçilik" kendimizin mümkün olan en iyi haline dönüşme amacını aştığında bizim için büyük bir külfete dönüşebilir. Hedefler bizi hayata bağlarken bu hedefleri çok uç noktalarda seçmek veya kendimize hata payı bırakmamak bizi dar kalıplarda yaşamaya mahkum edebilir.
Bilişsel kuramlara göre mükemmelliyetçilik işlevsel olmayan düşüncelerimizin sonucudur. Teknik terimlerden uzaklaşıp konuya açıklık getirecek olursak kendi yaşantılarımız veya çevremizde olan bitenler sonucunda zihnimizde bazı düşünce kalıpları oluşur. Bunlar çoğunlukla kendimizi korumak ve hayatı anlamlandırma çabamızdan oluşur fakat bir çoğunun bir gerçekliği olmayabilir. Gerçek olanların da bazıları kullanılabilir değildir.
Mükemmelliyetçi bir bireyin bilişlerine baktığımızda şunlara rastlamak olasıdır:
- Daima en iyi olmalıyım.
- İlk denemem olsa bile başarılı olmalıyım.
- Hata yapmak gibi bir lüksüm yok.
- En iyisi olmayacaksa hiç olmasın daha iyi.
- İşimi şansa bırakmamalıyım.
Bunlar ve bunlar gibi birçok kalıbı duymuşuzdur hatta kullanmışızdır. Bu sebeple bu kalıplar bizlere yanlış gelmeyebilir bile fakat bu kadar keskin köşeler bize hayatı zor ve yorucu kılar. Örneğin başarısızlıktan korkarak daima erteleme davranışı gösterebilir, insanlar içinde rezil olmaktan korkup sosyalleşmekten kenimizi mahrum bırakabilir ve hatta hata yapmamak adına son derece kontrolcü davranarak çeşitli takıntılar geliştirebiliriz. Bu köşeler törpülenip bize zarar vermeyecek bir form aldığında ise şöyle görünebilir:
- Her konuda iyi olmak zorunda değilim.
- İlk denememde hatalarım/yanlışlarım olabilir ve bunlar üzerinde çalışabilirim.
- Hata yapmak bir lüks değildir herkes hata yapabilir ve hata yapmak bana daha fazla öğrenme sağlayabilir.
- "En iyi" diyerek neyi kast ediyorum? Her zaman "en iyi" olanı elde edebilir miyim? "En iyi" dediğim bana uygun mu?
- Her an her şeyi kontrol edemem.
Bahsi geçen bu düşünceleri ayıklamak ya da onları işlevsel bir forma sokmak biraz zaman ve emek isteyebilir. Bu noktada kendimize şu soruları yöneltebiliriz:
- Bu benim için ne anlam ifade ediyor?
- Başarısız olursam/ hata yaparsam ne olur?
- Korktuğum ya da kaçındığım durum/ duygu ne?
- Korktuklarım ve kaçındıklarım başıma gelirse bununla nasıl başa çıkarım?
Değerli okuyucular bahsi geçen obsesyon, kaygı gibi semptomları yaşıyor ya da mükemmelliyetçilikten hayatınızın bir yerlerinde bir şeylerin sizi zorladığını düşünüyorsanız. Bir ruh sağlığı uzmanından profesyonel destek talep edebilirsiniz.
Makaleyi Paylaş
Anahtar Kelimeler:
Yorumlar
Emeğinize sağlık çok güzel bir yazı olmuş.